Ο Μυρμηκολέων | Jorge Luis Borges, 1957
Ο μυρμηκολέων είναι ένα αδιανόητο ζώο, που ο Φλωμπέρ το περιγράφει ως εξής: «μπροστά λιοντάρι, πίσω μυρμήγκι, και τα γεννητικά του μόρια ανάποδα».
Επίσης παράξενη είναι και η ιστορία αυτού του τέρατος. Διαβάζουμε στην Αγία Γραφή (Ιώβ, Δ΄, 11): «μυρμηκολέων ὤλετο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν βοράν». Όμως το εβραϊκό κείμενο μιλάει για λέοντα, χρησιμοποιώντας όμως τη λέξη λαγίς, μια λέξη ασυνήθιστη, που φαίνεται ότι οδήγησε σε μια εξίσου ασυνήθιστη μετάφραση.
Η απόδοση των Εβδομήκοντα, ανατρέχοντας σ’ ένα αραβικό λιοντάρι που ο Αιλιανός και ο Στράβων αποκαλούν «μύρμηξ», χάλκευσε τη λέξη «Μυρμηκολέων». Πέρασαν οι αιώνες, ξεχάστηκε η ρίζα, κι από την αινιγματική φράση
«μυρμηκολέων ὤλετο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν βοράν» φύτρωσε ένας μύθος, που τον εμπλούτισαν οι ζωολόγοι του μεσαίωνα:
Και ο Φυσιολόγος είπε: Στο πρόσωπο (ή μπροστά) ήτανε λιοντάρι, πίσω μυρμήγκι. Ο πατέρας του τρώει σάρκες,αλλά η μητέρα του σπόρους. Αν λοιπόν γεννούν τον μυρμηκολέοντα, γεννούν ένα ον με δύο φύσεις, που δεν μπορεί να φάει σάρκες λόγω της φύσεως της μητέρας του και δεν μπορεί να φάει σπόρους λόγω της φύσεως του πατέρα του. Οπότε, αφού δεν τρέφεται, πεθαίνει.
Jorge Luis Borges, Το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων, 1957
μτφ: Γιώργος Βέης
Για έναν άνθρωπο η κατανόηση του κόσμου συνίσταται στο να περιορισθεί στο ανθρώπινο, σημαδεύοντάς το με την σφραγίδα του.
Ο κόσμος της γάτας δεν είναι και κόσμος του μυρμηγκοφάγου
Albert Camus / Ο Μύθος του Σισύφου
..σθένος λέοντος, φωνὴ δὲ λεαίνης, γαυρίαμα δὲ δρακόντων ἐσβέσθη· 11 μυρμηκολέων ὤλετο παρὰ τὸ μὴ ἔχειν βοράν, σκύμνοι δὲ λεόντων ἔλιπον ἀλλήλους. 12 εἰ δέ τι ρῆμα ἀληθινὸν ἐγεγόνει ἐν λόγοις σου, οὐθὲν ἄν σοι τούτων κακὸν ἀπήντησε. πότερον οὐ δέξεταί μου τὸ οὖς ἐξαίσια παρ᾿ αὐτοῦ; 13 φόβοι δὲ καὶ ἠχὼ νυκτερινή, ἐπιπίπτων φόβος ἐπ᾿ ἀνθρώπους, 14 φρίκη δέ μοι συνήντησε καὶ τρόμος καὶ μεγάλως μου τὰ ὀστᾶ διέσεισε, 15 καὶ πνεῦμα ἐπὶ πρόσωπόν μου ἐπῆλθεν, ἔφριξαν δέ μου τρίχες καὶ σάρκες. 16 ἀνέστην, καὶ οὐκ ἐπέγνων· εἶδον, καὶ οὐκ ἦν μορφὴ πρὸ ὀφθαλμῶν μου, ἀλλ᾿ ἢ αὔραν καὶ φωνὴν ἤκουον·
Παλαιά Διαθήκη / Ιώβ / Κεφ.4
Τι δουλειά μπορεί να έχει το ψάρι Μπααμούτ με τη δημιουργία του κόσμου και τι στο καλό είναι ο Πίθηκος του μελανοδοχείου, αγνοεί το πως περιγράφει ο Φλωμπέρ το βιβλικό τέρας Μυρμηκολέων και το τι έγινε όταν οι Καθρεφτάνθρωποι εισέβαλαν στη γη, ξέχασε πως ξεγέλασε η ζηλιάρα πρωτόπλαστη Λίληθ την Εύα και ποιο είναι εκείνο το μυθικό πουλί στο οποίο αναφέρονται ο Σεβάχ ο θαλασσινός αλλά και ο Μάρκο Πόλο και έχει φάει τον κόσμο να βρει από πού μας έρχονται οι Ιππόγρυπες, το Βιβλίο των Φανταστικών όντων είναι γεμάτο ανύποπτες απαντήσεις ως ο καταλληλότερος και πιο ενημερωμένος οδηγός για τις άβατες χώρες του φανταστικού και του αφάνταστου.
Γκέλυ Γρυντάκη
.