The dancer Lucia Joyce / Samuel Beckett & James Joyce, 1907-82

Lucia Joyce by Berenice Abbott

O Beckett συνάντησε για πρώτη φορά τη Lucia Joyce στο διαμέρισμα του πατέρα της, αρχές Νοεμβρίου του 1928.

” Ήταν όμορφη ” , έγραψε  η ανιψιά του Joyce, η Bozena Berta Delimata, ” με βαθυκάστανα, κατσαρά μαλλιά ως τους ώμους, και γαλάζια μάτια που αλληθώριζαν λίγο αλλά…μολοντούτο ήταν γοητευτική”. Σύμφωνα με έναν από τους πρώτους εραστές της, τον Albert Hubbell, είχε ένα πολύ σοβαρό ύφος που μπορούσε αναπάντεχα να ξεσπάσει σε χλευαστικό μορφασμό’ ακόμη, είχε ”έναν τρόπο να στέκεται πολύ κοντά σου και, για μια στιγμή, να αφήνεται στην απόλυτη φροντίδα σου”.

Συχνά τραγουδούσε στα γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά ή αγγλικά. Ένα από τα αγαπημένα της τραγούδια ήταν η μεγάλη επιτυχία της εποχής ” Είσαι η κρέμα στον καφέ μου”, των DeSylva, Brown και Henderson.

Annette Hanshaw – You’re The Cream In My Coffee (1928)

Είχε σπουδάσει χορό περίπου από το 1926 ως το 1929, κάνοντας μαθήματα όπως αυτό του Jaques Dalcroze – οι βασικές αρχές του οποίου ήσαν γνωστές στον Beckett από τις σπουδές της Peggy στη σχολή του Laxenburg – αλλά και στη σχολή χορού του Raymond Duncan κοντά στο Salzburg…

Lucia Joyce dancing at Bullier Ball, Paris, May 1929 >

Ο Beckett  συνόδευσε τους Joyces με τον Tom MacGreevy και τους Duncan όταν η Lucia χόρεψε δημοσίως στο Bal Bullier απέναντι από την Closerie de Lilas, στις 28 Μαϊου του 1929. Η Lucia ήταν μαγευτική με το απαστράπτον ασημί κοστούμι της γοργόνας… Σύμφωνα με τον Beckett, εκείνη τη βραδιά η Lucia χόρεψε το Στρατιωτικό Εμβατήριο του Schubert στο διαγωνισμό σόλο χορού. Δεν νίκησε αλλά, προς απέραντη χαρά του Joyce, μέλη από το ακροατήριο διαμαρτυρήθηκαν φωνάζοντας δυνατά, όταν ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα: «Nous réclamons l’ Irlandaise! Un peu de justice, messieurs!» (Θέλουμε την Ιρλανδέζα! Να ‘στε δίκαιοι, κύριοι!) Ο Beckett  χαρακτήρισε το χορό της θαυμάσιο.
Στο διαμέρισμα, όταν ο Joyce έπαιζε πιάνο και τραγουδούσε, η Lucia χόρευε μερικές φορές στο βάθος, προσπαθώντας έτσι να ελκύσει την προσοχή του Beckett. Λίγο μετά τη βραδιά στο Bal Bullier εγκατέλειψε το χορό, γιατί της έλειπε το σθένος, αν και έκλαψε γοερά έναν ολόκληρο μήνα από τη λύπη της.

Η Lucia ενδιαφερόταν για τους άντρες και είχε ήδη ερωτευτεί μερικές φορές προτού συγκεντρώσει την προσοχή της στον Beckett. Αυτός πήγαινε τακτικά στο διαμέρισμα για να εργαστεί με τον πατέρα της, και μαζί με τον MacGreevy έβγαιναν αρκετά συχνά να φάνε με όλη την οικογένεια…
Μάλιστα, οι επιστολές του Beckett από το Παρίσι αποκαλύπτουν ότι η Lucia περνούσε από την Ecole Normale για να πιει τσάι μαζί του, και σίγουρα πήγαιναν παρέα στα εστιατόρια (συχνά στην Brasserie Universelle), στον κινηματογράφο και στο θέατρο…

Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις, κατά τις οποίες φάνηκε στους οικογενειακούς φίλους ότι ο Beckett ήταν παρών όχι ως φίλος του Joyce αλλά ως συνοδός της Lucia. Όταν έφτανε στο διαμέρισμα του Joyce, η Lucia τον περίμενε συνήθως στην πόρτα για να τον χαιρετήσει και προσπαθούσε να τον κάνει να μιλάει μαζί της όσο το δυνατόν περισσότερο μπορούσε. Τον κοίταζε με πάθος στο τραπέζι του δείπνου και διαρκώς επιχειρούσε να συνομιλούν οι δυο τους. Αυτός εξακολουθούσε να τη βγάζει έξω, στα εστιατόρια και στο θέατρο, αλλά το έκανε πιο πολύ για να δεθεί με τον Joyce παρά από κάποιον μεγάλο πόθο να βρίσκεται με τη Lucia, η οποία ήδη άρχιζε να εκδηλώνει άγριες και οχληρές διακυμάνσεις στις διαθέσεις της. Είναι πάντως απίθανο να επέτρεψε στη σχέση του μαζί της να γίνει σεξουαλική, αν και παραδέχτηκε ότι την έβρισκε «πολύ ευειδή».

Βέβαια, ο Beckett άφησε την κατάσταση να παραταθεί πολύ περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε προτού αποφασίσει να της ξεκαθαρίσει, πράγμα που έγινε τον Μάιο του 1930 και ενώ οι γονείς της βρίσκονταν στη Ζυρίχη, ότι ερχόταν στο διαμέρισμα μόνο και μόνο για να δει τον πατέρα της και ότι δεν διατηρούσε ερωτικά ενδιαφέροντα για την ίδια.

H Lucia ήταν αλλόφρων. H Nora, όταν επέστρεψε από την Ελβετία, ήταν έξαλλη. Κατηγόρησε τον Beckett ότι δελέασε την κοπέλα για να αποκτήσει την εύνοια του Joyce. H Nora στράφηκε στον Joyce και του είπε ότι είχαν παίξει με τα αισθήματα της κόρης του. Ο Joyce (ο οποίος προσηλωμένος στο βιβλίο του, ίσως να μην είχε προσέξει τίποτε πριν) δέχτηκε να υιοθετήσει το ρόλο του εξαγριωμένου πατέρα. Έστειλε το μήνυμα. Ο Beckett να μην τους επισκέπτεται πια’ ήταν persona grata στην πλατεία Robiac.

O Beckett ένιωσε συντετριμμένος από αυτή τη ρήξη με τον Joyce, η οποία μάλιστα δεν αποκαταστάθηκε ποτέ απόλυτα ώσπου ο Joyce να φτάσει να αναγνωρίσει πόσο άρρωστη ήταν η κόρη του και πόσο ανέφικτη θα ήταν μια αληθινή ερωτική σχέση μαζί της.

Η φιλία ανάμεσα στον Beckett και τον James Joyce αναθερμάνθηκε τις πρώτες εβδομάδες του 1932.
Εκείνη την περίοδο, η ζωή του Beckett και η ζωή του Joyce συνέκλιναν σε πολλά διαφορετικά σημεία. Υπήρχε η κοινή ανησυχία τους για τη Lucia, που φαινόταν να ταράζεται ακόμη από την επανεμφάνιση του Beckett στο Παρίσι. Έχει πολλές φορές υποτεθεί ότι αυτή  ήταν η αιτία για το θυελλώδες ξέσπασμά της στα γενέθλια του Joyce, οπότε και εξακόντισε μια καρέκλα εναντίον της μητέρας της. Κατηγόρησε τη Nora ότι μπήκε ανάμεσα σ’ αυτήν και στον Beckett…


Στις αρχές Μαρτίου, σε μια προσπάθεια για έναν λίγο ως πολύ γάμο από συνοικέσιο, ο Alex Ponisovsky, έκανε πρόταση γάμου στη Lucia. Εκείνη δέχτηκε την πρόταση του. Αλλά, λίγες ημέρες μετά, ύστερα από έναν επίσημο αρραβώνα στο εστιατόριο Drouand, η Lucia  «πήγε στο διαμέρισμα των Leon και ξάπλωσε στον καναπέ. Προς μεγάλο τους τρόμο, έμεινε εκεί, αδρανής, κατατονική». Το γεγονός αυτό σημάδεψε την αρχή, για τη Lucia, μιας σειράς ατελείωτων, άκαρπων προσφυγών στους γιατρούς, παραμονών σε κλινικές, ενέσεων και εγχειρήσεων, και, για τον Joyce, της ιδεοληπτικής ανησυχίας του για την  υγεία και τη διανοητική κατάσταση της κόρης του, μια ανησυχία που έμελλε να τον απασχολήσει για όλη την υπόλοιπη ζωή του…

…Ο Joyce ταυτίστηκε  πολύ με τη Lucia και θεώρησε τον εαυτό του, και ίσως και την ακανόνιστη οικογενειακή ζωή που έζησε εκείνη εξαιτίας του, υπεύθυνο για την ψυχική της διάλυση. Είπε: «Όποια σπίθα χαρίσματος κι αν διαθέτω, μεταδόθηκε στη Lucia και έχει ανάψει μια φωτιά μες στο μυαλό της».

The autographed letter concerns the mental health of James Joyce’s daughter Lucia.
Joyce wrote the letter to Cyril Yeates, husband of his cousin Gretta, in 1936.

“Dear Yeates: This is just to thank you and Gretta for you promptness in making inquiries. I shall not be able to come to a decision for about a fortnight. At the present moment the general opinion of the doctors is that it is definitely not an incurable case and probably not now to any great extent even a mental case but one of acute nervous disequilibrium. If that is so either the diagnoses of a dozen of the leading psychiatrists in Europe that it was a progressing demential case of the kind which is finally incurable if it progresses were all wrong or the series of injections at the eleventh hour as arrested the final stage. In any case her transfer here was a psychological blunder which has to be undone.
Sincerely yours, James Joyce.”