Η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα | Ιάννης Ξενάκης, 1922-2001

– Με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα, πώς εξηγείτε λόγου χάρη το γεγονός ότι άνθρωποι
που βγήκαν απο αρχιτεκτονικές σχολές με δασκάλους σαν τον Γκίκα, τον Πικιώνη,
με μεγάλη ευαισθησία στα θέματα της αισθητικής, φτιάξανε μια τόσο άσχημη πόλη
όπως η Αθήνα;

Ιάννης Ξενάκης: Δεν ξέρω αν φταίνε οι αρχιτέκτονες γι’ αυτό. Μετά τον πόλεμο οι μηχανικοί κατάφεραν να κάνουν ένα νόμο που να μπορούν να κατασκευάζουν σχέδια κατοικιών μέχρι 4-5 πατώματα. Αυτό, όμως, τους έδωσε παράλληλα τη δυνατότητα να φτιάχνουν ό,τι θέλουν χωρίς καμία σπουδή αισθητικής και προβληματισμό πάνω στην αρχιτεκτονική ή στην πολεοδομία. Άλλωστε εκείνη την εποχή το μάθημα της πολεοδομίας στο Πολυτεχνείο διδασκόταν στους μηχανικούς μόνο μία ώρα την εβδομάδα και με τρόπο επεισοδιακό. Αυτός ο νόμος άνοιξε το «μαντρί» και βγήκανε τα «θηρία» έξω. Δηλαδή οι μηχανικοί οι οποίοι ποτέ δεν είχαν σκεφτεί τι σημαίνει  αρχιτεκτονική, αισθητική, ούτε καν πολεοδομία. Παράλληλα οι κυβερνώντες για λόγους οικονομικών συμφερόντων αφήνανε τα πράγματα χωρίς κανέναν έλεγχο, σ’ ένα χώρο όπως η Ελλάδα που δεν έχει παράδοση σχεδόν σε τίποτα. Τις παραδόσεις δηλαδή που είχαμε τις θάψανε. Κι αυτό το βλέπουμε απο την απλή αρχιτεκτονική των εκκλησιών, που οι περισσότερες είναι απαράδεκτες απο αρχιτεκτονική άποψη. Βλέπει κανείς παλιές λαϊκές εκκλησίες φτιαγμένες απο ντόπιους ανθρώπους που είναι πολύ ωραίες. Έχουν και αρχιτεκτονική και ευαισθησία. Ενώ τις καινούριες (δεν ξέρω ποιοι τις φτιάχνουν αυτές), τις ανακατεύουν με γοτθικούς, με ρωμαϊκούς και με αρχαίους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να είναι πολύ άσχημες αισθητικά. Τις βάφουν, επίσης, με κόκκινα, γαλάζια και πράσινα κυρίως χρώματα, ώστε γίνονται τραγέλαφοι. Αυτό είναι ένα δείγμα του κατήφορου που έχει πάρει η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα και έχει γίνει έτσι η Αθήνα που μόνο μ’ έναν… πόλεμο θα μπορούσε να ξαναφτιαχτεί.

Ιάννης Ξενάκης συνέντευξη στον Γιάννη Φλέσσα